Onderzoeksfilosofieën
De research onion is je beste vriend geeft een compact, toegankelijk overzicht van onderzoekaanpakken op basis van de research onion (zie Research Methods for Business Students (Saunders et al., 2015)).
Onderzoeksfilosofieën
Postivisme
De positivistische onderzoeksfilosofie gaat uit van het standpunt dat alleen feitelijke kennis opgedaan via observatie (de zintuigen) leidt tot betrouwbare kennis. De rol van een onderzoeker is beperkt tot datacollectie en interpretatie van de gegevens volgens objectieve methoden. De onderzoeksresultaten zijn dan ook observeerbaar en kwantificeerbaar.
Positivisme berust op kwantificeerbare observaties die via statistische methoden kunnen worden geanalyseerd. De onderzoeker maakt geen onderdeel uit van de studie, er is geen plaats voor menselijke interpretatie. Veelal wordt een deductieve aanpak gevolgd.
Interpretivisme (ook wel subjectivisme of (sociaal) constructivisme genoemd)
Volgens de interpretivistische filosofie is het noodzakelijk voor de onderzoeker om verschillen te begrijpen tussen mensen in onze rol als sociale actoren. Zodoende wordt onderscheid gemaakt tussen objecten en mensen, waarbij wij mensen sociale actoren zijn die de wereld om zich heen interpreteren. Op basis van deze interpretaties passen we onze betekenissen over de wereld om ons heen en ons gedrag aan. Voor de onderzoeker betekent dit dat deze een empathische houding aanneemt om de betekenis die sociale actoren vormen te kunnen begrijpen.
Kritisch realisme
De kritisch realisme onderzoeksfilosofie gaat uit van een realiteit met onderliggende mechanismen (ontologisch uitgangspunt), maar tegelijkertijd wordt erkend dat mensen duiding geven aan de realiteit (epistomologisch uitgangspunt). De positivistische benadering stelt dat alleen observeerbare gebeurtenissen mogen worden meegenomen in kennisontwikkeling. Het bestaan van onobserveerbare gebeurtenissen wordt ontkend. Dit is in tegensparaak met kritisch realisme waar juist naar onderliggende mechanismen wordt gezocht die de observeerbare gebeurenissen mede kunnen verklaren.
Met het innemen van een realistisch standpunt wordt eveneens ingegaan tegen een interpretivistische benadering waarin gesteld wordt dat de mens zijn eigen wereld schept. In het extreme doorgevoerd betekent dit dat iedereen zijn eigen waarheid heeft en dat wetenschap ook slechts een opinie is. Door de verbinding te leggen met de realiteit wordt met het kritisch realisme de weg geopend om waarheden te toetsen aan de realiteit.
De relatie tussen kritisch realisme en systeemdenken
Kritisch realisme en systeemdenken liggen dicht bij elkaar. Onderliggende mechanismen en eigen realiteit zijn onderwerpen die nauw verband houden met concepten uit systeemdenken, zowel de hard als de soft variant. De relatie tussen kritisch realisme en systeemdenken is uitgediept in Systems Thinking, Critical Realism and Philosophy (John Mingers, 1 januari 2015).
Referenties
- Research onion is je beste vriend, De afstudeerconsultant, 22 september 2016.
- Systems Thinking, Critical Realism and Philosophy: A Confluence of Ideas (Ontological Explorations), John Mingers, Routledge, 1 januari 2015.
- Research Methods for Business Students, Saunders et al., 2015.