Burgerparticipatie Park Molenwater Middelburg - resultaten
Aanleiding
Hoe wordt er tegen de Gemeente Middelburg aan gekeken vanuit de Vereniging Stadspark Molenwater?
Een interessante vraag waarbij het hier eigenlijk gaat om het imago van de Gemeente Middelburg als organisatie. Er wordt hierbij benadrukt dat dit gaat om het beeld dat de Vereniging Stadspark Molenwater heeft in het proces van de herinrichting van het Stadspark Molenwater. Het is wel van belang om te realiseren als Gemeente Middelburg dat het hier dus wel gaat om burgers die zich vrijwillig inzetten voor dit project. Vooropgesteld is de doelstelling van beiden partijen gelijk. Beiden partijen willen namelijk dat burgers meer zeggenschap moeten krijgen mits dit past binnen bepaalde kaders. Maar toch blijkt in de praktijk dat er vanuit de Vereniging Stadspark Molenwater niet zo over de Gemeente Middelburg gedacht wordt. Volgens de Vereniging Stadspark Molenwater zijn er een aantal zaken die niet passen bij het beleid van overheidsparticipatie. Dit zijn de volgende zaken:
1. Ongelijkheid
De Vereniging Stadspark Molenwater vindt dat er niet op basis van gelijkheid gewerkt wordt. Er wordt hier als voorbeeld gesteld dat ingediende stukken van zowel de Vereniging Stadspark Molenwater als de Gemeente Middelburg niet objectief worden bekeken. Dat wil zeggen dat zij sterk het gevoel hebben dat er meer waarde gehecht wordt aan de meningen die door ambtenaren worden weergegeven.
2. Ontbreken van vertrouwen
Vanuit de Vereniging Stadspark Molenwater wordt ervaren dat er weinig vertrouwen is in het initiatief. Als er initiatief wordt genomen wordt dit in hun ogen gezien als een aanval. Terwijl dit niet de insteek is van de Vereniging Stadspark Molenwater. Volgens hen moet de Gemeente Middelburg zich realiseren dat burgers goede wil hebben om hun omgeving te verbeteren.
3. Oordelen op basis van meningen
Het oordelen op basis van meningen is één van de zaken die als negatief werden ervaren. De Vereniging Stadspark Molenwater had bij veel momenten het gevoel dat zij beoordeeld werden op basis van persoonlijke meningen. Hiermee werd bedoeld dat er binnen de Gemeente Middelburg mensen zijn die bepaalde voorkeuren hebben en die ook uitspreken. Deze zijn in hun ogen niet gebaseerd op feiten. Er wordt aangegeven dat dit gedrag niet kan passen bij de normen en waarden binnen een ambtelijke organisatie.
Voorwaarden
Wat zijn essentiële voorwaarden om te participeren binnen dit project?
Wat zijn nu werkelijk de diepliggende motieven om te participeren binnen het project van de herinrichting van het Stadspark Molenwater? Dus wat beweegt men ertoe om zich in dit proces jarenlang sterk te maken voor een Stadspark voor alle burgers van de Gemeente Middelburg?
Zeggenschap over de leefomgeving
Men vindt het belangrijk om zeggenschap te hebben over hun eigen leefomgeving. Ten eerste past het bij deze tijd waarbij participatie een kernbegrip is in de huidige maatschappij. Een voorwaarde hierbij is wel dat er daadwerkelijk geluisterd wordt naar wat burgers te zeggen hebben. De Gemeente Middelburg moet zich realiseren dat de maatschappij steeds meer burgers heeft die capabel genoeg zijn om invulling te geven aan hun leefomgeving. Daarbij is het van belang om niet te denken voor de burgers wat goed of fout is maar juist met hen mee te denken. De Gemeente Middelburg zou een adviserende en sturende rol moeten uitoefenen.
Vertrouwen
Serieus genomen worden en dat ook benoemen. Daar wordt veel waarde aangehecht en is absoluut een randvoorwaarde om te participeren. Vertrouwen lijkt heel simpel maar door dit daadwerkelijk te geven kunnen burgers wellicht boven zichzelf uitstijgen en nog creatiever worden dan ze al zijn. Belangrijk hierbij is te realiseren dat iedereen er niet zit voor zijn eigen belang. Ze zijn er voor de burgers. Om hen iets moois te schenken waar ze trots op kunnen zijn.
Communicatie & Openheid
Een belangrijke voorwaarde om te participeren is de communicatie en openheid over en weer. Het wordt belangrijk gevonden om op een open manier met elkaar te communiceren. Dat wil zeggen dat er van beiden kanten aangegeven moet worden wat er van elkaar verwacht wordt en welke bevoegdheden elkaar worden toebedeeld. Dit voorkomt tevens irritaties en voorkomt bepaalde verwachtingen. Tevens is het belangrijk om elkaar over en weer op de hoogte te stellen rondom de vorderingen en ontwikkelingen.
Obstakels
Wat zien de stakeholders als voornaamste obstakels binnen dit project?
De wens is om het stadspark molenwater tot een succes af te ronden waarop de burgers tevreden kunnen zijn. Het vertrouwen is erg belangrijk om een project tot een goed einde te laten komen. Tevens is het zeer belangrijk om heldere kaders te stellen waarbinnen gewerkt moet gaan worden. Dit geeft duidelijkheid en voorkomt discussies achteraf. Leden van de verenging willen zich eerst ‘veilig’ voelen voordat ze volledig in zee kunnen met de gemeente. Het vertrouwen tussen beiden partijen is op het moment van het nemen van een van de interviews niet optimaal. Tevens is het een belemmering als er niet of nauwelijks kennis is van het omgang met overheidsparticipatie. Het is belangrijk om een relatie van wederzijds vertrouwen op te bouwen met de burgers. Mogelijke maatregelen om het vertrouwen van de burger in de (overheids)organisatie te vergroten zijn: overheidsparticipatie in een vroeg stadium van de beleidsontwikkeling brengen, transparante informatieverstrekking, feedback en verantwoording van de uiteindelijke beleidsbeslissing.
Overheidsparticipatie vereist maatwerk, dit betekent enerzijds dat de gekozen techniek afgestemd moet zijn op de doelgroep en doelstellingen die men beoogt. Anderzijds verwijst maatwerk ook naar het feit dat de technieken geen ‘recepten’ zijn die zonder meer toegepast kunnen worden. “It offers suggestions and ideas rather than specific formula” (Landcom, 2002). Men moet deze dus niet beschouwen als een ‘blauwdruk voor participatie’, maar eerder als een inspiratiebron en een reeks handvaten voor het betrekken van de burger bij het beleid. “Elke situatie is anders. Inspraak en participatie laten zich niet in vaste modellen gieten” (Goubin, 2005). In veel gevallen zal men een mix van participatietechnieken moeten inzetten om het gewenste resultaat te behalen. “No one size fits them all. No single tool or approach will be suitable for every country or each situation, often a mix of tools and approaches will be needed” (OECD, 2001a). Indien men ervoor opteert om de burger te laten participeren aan het beleid, moet er uiteraard enige ruimte zijn voor beleidsbeïnvloeding. Zonder deze openheid heeft de inbreng van de burger weinig zin en is overheidsparticipatie louter tijdverlies. Men moet bij het bepalen van de beleidsruimte rekening houden met politieke, juridische, en maatschappelijke factoren (Baeten, 2003).
Feedback aan de participanten (en bij voorkeur ook aan het brede publiek) tijdens en na afloop van het participatieproces is uitermate belangrijk. Terugkoppeling zorgt er immers voor dat de deelnemende burgers zich erkend voelen, omdat hun inbreng gehoor krijgt. “Burgers die hun tijd en energie steken in deelname aan een (…) beleidsproject hebben recht om te weten hoe de resultaten van ‘hun’ project in beleidsvoorstellen zijn terug te vinden. Ook als er weinig of niets met die resultaten kon worden gedaan, dienen de overwegingen daartoe aan de deelnemers te worden uitgelegd” (Ministerie van VROM, 2002). De wijze waarop feedback wordt gegeven kan erg uiteenlopend zijn, maar wordt best afgestemd op de doelgroep die men wil bereiken.
Werkwijze ambtelijk apparaat
In hoeverre is de denk- en werkwijze van het ambtelijke apparaat relevant voor het slagen van dit project?
Uit de interviews was te merken dat iedereen sterk voor overheidsparticipatie is. Daarbij staat voor de een centraal dat er grip is op de leefomgeving en voor de andere dat de bewoners van Middelburg genoeg ideeën hebben. De doelstelling van één van de belangrijkste stakeholders is om ervoor te zorgen dat burgers de zorg dragen voor hun eigen leefomgeving. Eén van de uitvoerende in dit traject geeft als doelstelling aan, een project waarbij zowel de burger als de gemeente tevreden zijn met het resultaat wat tot tevredenheid zal leiden. Een lid van D66 wil een project waarbij de burgers tevreden zijn, openbare orde is, en het een veilige plek is en waarbij de burgers ook kunnen meebeslissen in wat zij graag zouden willen. De vraag die onbeantwoord is, of de gemeente realiseert dat burgers een plan hebben. Niet meer en niet minder, ze zijn geen politici. Bij tegenstrijdigheden worden de burgers als vijanden gezien door de gemeente. Dit zien zij liever niet gebeuren. In de ideale situatie zijn de gemeente en leden van de voorzitter gelijk aan elkaar.
De ideale situatie zou zijn dat overheidsparticipatie van begin tot het einde correct gehanteerd zou worden en dat de beslissingsbevoegdheden evenredig worden verdeeld. Tevens zou het ideaal zijn als er meer informatie over en weer wordt gedeeld. Dit zou kunnen leiden tot begrip voor elkaars standpunten. Ook een punt van aandacht is het benutten van kwaliteiten, als dit optimaal zou gebeuren dan valt er veel meer uit te halen.
Het is belangrijk om een aantal formele zaken vast te leggen rondom overheidsparticipatie binnen de ambtelijke organisatie. De Gemeente Middelburg zit nu in een traject waarbij overheidsparticipatie nog niet geheel in de organisatie is verweven. Uit de interviews kwam naar voren dat dit te maken heeft met dat enkele ambtenaren weerstand hebben tegen deze manier van werken. Er wordt aangegeven in de interviews dat dit een traject is waar een aantal jaren overheen gaan. De Gemeente Middelburg is onder andere bezig met een intern ontwikkeltraject om overheidsparticipatie beter in de organisatie te laten werken. Hierbij worden er cursussen gegeven rondom participatie en hoe er omgegaan kan worden met stakeholders. De Gemeente Middelburg zit nu middenin dit traject. Uit de interviews blijkt dat de basis voor een goede samenwerking vertrouwen is. Daarnaast is het belangrijk om duidelijke randvoorwaarden te scheppen. Het gaat hierbij om financiële kaders, bestemming van het project en het achteraf toetsen van het project. Ook is de ambtelijke organisatie van zeer groot belang. Een belangrijke randvoorwaarde hierbij is, hoe je moet denken en handelen binnen een project waarbij overheidsparticipatie is toegepast. Aan de hand van bovenstaande opvattingen kan er vanuit gegaan worden dat de denk- en werkwijze van het ambtelijke apparaat relevant is voor het slagen van dit project omdat zij de uiteindelijke beslissingen maken.