PR SSM 00068 - resultaten

Een meerderheid van de ouders en een minderheid van de jongeren vindt de nieuwe leeftijdsgrens van 18 jaar goed vanwege de gezondheid. Beide groepen respondenten noemen als nadeel dat er nu meer stiekem wordt gedronken en er dan geen toezicht is. Ouders stellen weinig of onduidelijke regels ten aanzien van het alcoholgebruik van hun kinderen; het merendeel zegt ‘niet teveel drinken’ en ‘niet dronken thuiskomen’. Een derde deel van de gesproken jongeren houdt zich aan de regels thuis, voornamelijk omdat er geen regels zijn of deze onduidelijk en niet controleerbaar zijn. De meerderheid van de jongeren houdt zich niet aan de regels van de overheid en komen aan alcohol door het zelf mee te krijgen of door het ouders of oudere vrienden te laten halen. Het eerste slokje alcohol wordt vaak al vroeg gegeven en meestal door directe familieleden. Zowel ouders als jongeren denken dat jongeren in hun alcoholgebruik beïnvloed worden door vrienden en familie, de jongeren voegen daar de drankspelletjes aan toe. De langlopende landelijke campagnes NIX<18 en BOB zijn het bekendst, al wordt ook ‘Laat ze niet (ver)zuipen’ regelmatig genoemd. Ouders zijn bekend met de voorlichtingen die gegeven worden en hebben de folders voorbij zien komen maar zeggen zelf geen behoefte te hebben aan ondersteuning. De jongeren hebben vooral veel voorlichting via school gehad en zeggen ook geen ondersteuningsbehoefte te hebben. Specifieke informatie door iemand die zich in coma gedronken heeft of een ex-verslaafde lijkt hen wel interessant.

Rijk plaatje

Uitspraken van ouders over het alcoholgebruik van jongeren onder de 18 jaar:

“Ik zie geen nadelen aan de nieuwe leeftijdsgrens van 18 jaar, maar als ze thuis drinken onder de 18 mag het. Dan is er toezicht”.

“Ik heb weinig regels, het moet gewoon niet te veel zijn en geen sterke drank.

Ik weet ook wel dat ze zich niet houden aan de regels. Maar als ik strengere regels stel dan zouden ze zich daar ook niet aan houden.

Er staan geen straffen tegenover, ik hoop gewoon dat ze bewust worden van wat alcohol met je kan doen”.

“Evalueren met andere ouders van leeftijdsgenoten lijkt me leuk, uh maar dan vooral om van gedachten te wisselen. Om uh te bepalen of je niet te streng bent of juist te los, want je wil dat je kind mee kan”.

Uitspraken van jongeren over het alcoholgebruik van jongeren onder de 18 jaar:

“Ja ikzelf zie het zo, dat de leeftijd om echt te beginnen met alcohol verhoogd is van veertien naar zestien jaar dus dat is wel een voordeel”.

“Vroeger mocht ik van mijn opa en vader wel eens een slokje bier drinken, ja...dat was mijn eerste slokje. Ik vond het wel lekker. Eigenlijk drink ik altijd wel alcohol. Maakt niet uit waar ik ben.. Geen feestje zonder alcohol toch?! Het is toch kei grappig als iemand dronken is… om te zien dan. Ja, ik ben al zo vaak dronken geweest. Meisjes worden knapper als je dronken bent haha!”

“Ik durf meer als ik gedronken heb en de feestjes zijn dan leuker, maar ik vind anderen soms echt irritant als ze gedronken hebben. Ik wil altijd nog wel weten wat ik doe. Als ik moet spugen, stop ik”.

“Ik hou me niet aan de regels eigenlijk haha, niet dat ze dat erg vinden, want het mag vaak ook wel maar toch. Alleen het is meer van het principe dus als je school hebt moet je beetje rustig doen. Aan de regels van de overheid hou ik me goed haha, nee nee grapje. Ik hou me er niet aan, schijt aan de overheid, een maandje nog dan ben ik 18, dan ga ik er tegenaan. Ik krijg zelf nooit alcohol mee, maar vrienden halen het dan”.

“Nee, niet beïnvloed dat ze zeggen van ja, je moet echt meer gaan drinken of zo maar wel van je moet dit eens proberen of dat. Als er ja, weet ik veel, een krat Heineken in de aanbieding is, dan sturen de meeste wel gelijk van uh kijk jongens het is in de aanbieding. Ja, drankspelletjes, je gaat echt veel meer drinken in een korte tijd zeg maar”.

“Er zijn dus mensen die voorlichtingen gaan geven op scholen en zo. Het is hartstikke goed, ik denk dat iedereen dat een keertje gezien moet hebben, maar het heeft echt geen zin om zeker mensen die al drinken nóg meer voorlichtingen te geven. Ik bedoel, iedereen weet dat alcohol slecht is, weet dat drugs slecht is, weet dat roken slecht is, maar toch doen ze het. Dus ik zou zeggen, vind daar een manier voor maar meer voorlichtingen, echt alsjeblieft, ik denk echt dat dat geen zin heeft” 

Resultaten uit het project of onderzoek

Gezamenlijke doelstelling van de betrokkenen in deze uitdagende situatie

Sinds 1 januari 2014 is het strafbaar voor jongeren onder de 18 jaar om alcohol bij zich te hebben op openbare plekken zoals in een café, op straat of in een winkelcentrum (STAP, 2014). Volgens het NJI (2016) is het alcoholgebruik onder jongeren de afgelopen jaren wat afgenomen. Het aantal jongeren dat in ziekenhuizen werd opgenomen en behandeld als gevolg van alcoholgebruik is echter gestegen van 783 in 2014 naar 931 in 2015 (Van der Lely, Schreurs, Van Hoof & Van Dalen, 2016). Het aantal comazuipers dat op de alcoholpoli bij het ADRZ in Goes behandeld wordt, blijft de laatste jaren stabiel (zo rond de 30 jongeren per jaar).

De Zeeuwse Jeugd en Alcoholaanpak ‘Laat ze niet (ver)zuipen’ van het bureau College Zorg en Welzijn (CZW) heeft de opdracht gegeven om te onderzoeken welke attitudes Zeeuwse ouders en 15 tot 18-jarige jongeren hebben met betrekking tot alcoholgebruik onder de 18 jaar. ‘Laat ze niet (ver)zuipen’ is ontstaan uit een samenwerkingsverband tussen CZW bureau, alle Zeeuwse gemeenten, Indigo Zeeland, GGD Zeeland en Politie Zeeland-West-Brabant. Voor hbo-pedagogen is het belangrijk om kennis te hebben over alcoholgebruik van jongeren en de rol van de ouders hierbij. Daarom is dit onderzoek uitgevoerd door 9 derdejaars studenten en 44 tweedejaars studenten hbo-pedagogiek van de HZ University of Applied Sciences.

De gezamenlijke doelstelling van opdrachtgever CZW, de Zeeuwse gemeenten en de HZ University of Applied Sciences is het terugdringen van het alcoholgebruik onder jongeren onder de 18 jaar. Andere betrokkenen zijn de jongeren zelf, hun ouders, horecamedewerkers, sportclubs, docenten en welzijnswerkers. Het is voor alle betrokkenen van belang om de attitude van de jongeren zelf en hun ouders ten aanzien van alcoholgebruik te kennen, om adequaat in te kunnen spelen op opvoedvragen of handhaving van de leeftijdsgrens.

Succesfactoren in deze uitdagende situatie

Deze uitdagende situatie (jongeren onder de 18 jaar die (teveel) alcohol drinken) is succesvol wanneer alle betrokkenen zich bewust zijn van de negatieve gevolgen van (overmatig) alcoholgebruik onder jongeren en het vanzelfsprekend wordt dat jongeren onder de 18 jaar geen alcohol drinken.

Oplossingen, interventies, kansen etc.

• Het ophogen van de leeftijdsgrens van 16 naar 18 jaar heeft er toe geleid dat jongeren later met het drinken van alcohol beginnen. Als de overheid wil dat jongeren werkelijk pas met 18 jaar alcohol gaan drinken, zal de leeftijdsgrens opgehoogd moeten worden tot 21 jaar.
• Jongeren vinden dat ze voldoende voorlichting hebben gekregen. Wel hebben zij behoefte aan specifieke informatie over wat alcohol met de hersenen doet en willen zij het verhaal horen van iemand die zich in coma heeft gedronken of verslaafd is (geweest) aan alcohol. Voorlichting over hoe om te gaan met groepsdruk tijdens drankspelletjes is ook aan te bevelen; er wordt dan in korte tijd meer gedronken dan de jongeren zouden willen.
• Ouders stellen geen of onduidelijke regels en geen sancties. Ze zijn het eens met het ophogen van de leeftijdsgrens naar 18 jaar maar hanteren veelal zelf een grens van 16 jaar. Het verdient aanbeveling om in de campagne LZNV specifiek in te zetten op te zetten over het stellen van regels en de invloed van het eigen alcoholgebruik. Het is opvallend dat ouders hun opvoedverantwoordelijkheid voor een groot deel afschuiven op anderen. Voorlichting dient op scholen gegeven te worden en in de horeca dienen ze op de leeftijdsgrenzen te letten. Omdat uit dit onderzoek blijkt dat bijna alle ouders zelf alcohol drinken en het gezellig vinden als hun kinderen meedrinken tijdens 'feestelijke gelegenheden' liggen er kansen bij het bewuster maken van de ouders en het terugleggen van de verantwoordelijkheid van de opvoeding aan hen.
• Jongeren komen op veel plekken nog steeds gemakkelijk aan alcohol. Het handhaven van de regelgeving in horeca blijft een aandachtspunt. Omdat de resultaten van het nalevingsonderzoek met mysteryshoppers en dit onderzoek verschillend zijn, is meer en intensiever onderzoek aan te bevelen.

(Beoogd) resultaat of effect van de oplossing

Het ophogen van de leeftijdsgrens naar 21 jaar zal tot gevolg hebben dat 18-jarigen beginnen met het drinken van alcohol waar het nu voornamelijk 16-jarigen zijn die beginnen met drinken.

Het effect van voorlichting over hoe om te gaan met groepsdruk tijdens drankspelletjes zal zijn dat er minder jongeren te veel alcohol in te korte tijd tot zich nemen. Het effect hiervan zal zijn dat er minder jongeren met een alcoholintoxicatie worden opgenomen in het ziekenhuis.

Het beoogd effect van gerichte voorlichting voor ouders is dat ouders bewuster omgaan met het eigen alcoholgebruik en het stellen van regels aan hun kinderen. Uit het onderzoek blijkt dat ouders onduidelijke regels stellen die niet nageleefd worden en niet controleerbaar zijn. Ook blijkt dat het merendeel van de jongeren het eerste slokje alcohol al vroeg van de ouders zelf heeft gekregen.

Het beoogd effect van intensievere handhaving van de regelgeving ten aanzien van alcoholgebruik onder jongeren is dat jongeren in alle horecagelegenheden in alle Zeeuwse gemeenten geen alcohol meekrijgen als zij nog geen 18 jaar zijn.

Wereldbeelden van de stakeholders

Beschrijf hier, of via aanklikbare tekstbubbels in het rijke plaatje, de wereldbeelden van de verschillende stakeholders

Stakeholder A	Antwoord / resultaat
CZW bureau	Jongeren onder de 18 jaar horen geen druppel alcohol te drinken.
Doelstelling van de betrokkene	Terugdringen alcoholgebruik jongeren onder de 18 jaar.
Rol in de situatie	Het geven van voorlichting in gemeenten, scholen en sportclubs. Het uitdelen van brochures en informatie aan ouders.
Succesfactoren en nut voor zichzelf en anderen	Mede dankzij het project 'Laat ze niet (ver)zuipen' is er een grotere bewustwording van de negatieve gevolgen van het gebruik van alcohol door jongeren ontstaan.
Randvoorwaarden (wensen, overtuigingen en belemmeringen)	Het CZW bureau zou graag een voortzetting van het project 'Laat ze niet (ver)zuipen' zien (dus voortzetting van de subsidie).
Eventueel: aanvullend feitenmateriaal

Stakeholder B	Antwoord / resultaat
Ouders van jongeren onder de 18 jaar	Experimenteren met alcohol hoort bij de jeugd, als ze maar niet teveel drinken en het liefst niet onder de 16 jaar.
Doelstelling van de betrokkene	Enerzijds regels stellen aan hun kinderen, anderzijds hen het plezier van het uitgaan en het drinken van alcohol niet willen ontzeggen.
Rol in de situatie	Ouders stellen onduidelijke regels die niet nageleefd worden en niet controleerbaar zijn. Het merendeel van de ouders drinkt zelf alcohol en vindt het gezellig als hun kinderen meedrinken tijdens 'feestelijke gelegenheden'.
Succesfactoren en nut voor zichzelf en anderen	Als hun kinderen geen alcohol drinken onder de 16 jaar en niet teveel drinken (niet dronken thuiskomen) zijn ouders tevreden.
Randvoorwaarden (wensen, overtuigingen en belemmeringen)	Ouders vinden het lastig om duidelijke regels te stellen en deze ook te handhaven. Uit de interviews blijkt ook dat ouders de verantwoordelijkheid voor het geven van voorlichting bij scholen leggen.
Eventueel: aanvullend feitenmateriaal

Stakeholder C	Antwoord / resultaat
Jongeren onder de 18 jaar	Jongeren vinden dat alcohol drinken erbij hoort en dat feesten en uitgaan pas leuk is als er gedronken wordt. Als jongeren dronken zijn, wordt dat door velen grappig gevonden. Jongeren houden zich niet aan regels van hun ouders omdat zij ervaren dat er geen regels zijn en zij houden zich niet aan de regels van de overheid door een val ID te geven in horecagelegenheden of door oudere jongeren drank te laten halen voor ze of door het zelf mee te krijgen.
Doelstelling van de betrokkene	Jongeren willen alcohol drinken tijdens feestjes, uitgaan en thuis. Het is voor hen aantrekkelijk om gestelde regels te overtreden, dat maakt het spannend.
Rol in de situatie	Jongeren proberen op allerlei manieren om toch aan alcohol te komen terwijl ze nog geen 18 jaar zijn. Dit doen zij door het te laten halen door anderen (ouders en andere familieleden, oudere vrienden), door een vals ID te laten zien of door het zelf te vragen en toch mee te krijgen ook al zijn ze nog geen 18 jaar.
Succesfactoren en nut voor zichzelf en anderen	De meeste jongeren zien het nut van geen alcohol drinken onder de 18 jaar niet in. Zij zijn te weinig op de hoogte van concrete gevolgen, wat zij nu noemden tijdens de interviews is dat alcohol 'niet goed is voor je hersenen', maar hoe dat precies werkt, weten zij niet.
Randvoorwaarden (wensen, overtuigingen en belemmeringen)	Jongeren willen toch alcohol kunnen drinken onder de 18 jaar. Zodra er regels gesteld worden, zullen veel jongeren hier juist onderuit willen komen.
Eventueel: aanvullend feitenmateriaal

Publicaties

Zie de upload hieronder van het rapport 'Als ik moet spugen, stop ik'. In de bijlagen van dit rapport zijn de letterlijke uitspraken van ouders en jongeren te vinden.

Onderzoek naar attitudes van Zeeuwse ouders en jongeren ten aanzien van alcoholgebruik onder de 18 jaar

Referenties

• Onderzoeksrapport "Als ik moet spugen, stop ik", Dr. P.J. de Bil en studenten Pedagogiek van de HZ University of Applied Sciences, HZ University of Applied Sciences, 22 augustus 2016.