Ons Vrouwenpolder - aanpak

Een integrale aanpak in het dorp Vrouwenpolder wordt voorgestaan bij de aanpak. Die aanpak is gebaseerd op een veelheid van vragen die leven bij het dorp (en de dorpsraad). Om tot een realistisch plan te komen, wil de dorpsraad, samen met bewoners van Vrouwenpolder, en in samenspraak met de gemeente zich buigen over vragen als: Wat moet Vrouwenpolder aan vastgoedontwikkeling doen; zijn er nieuwe woningen, een nieuwe school, nieuwe sportfaciliteiten of een nieuw dorpshuis nodig, en zo ja, hoe moeten die gerealiseerd worden? Hoe kan Vrouwenpolder ondernemerschap en economische groei behouden en blijven stimuleren; zijn er manieren om nieuw ondernemerschap te kunnen koppelen aan zorgvraagstukken; kan een integratie van de lokale en de toeristische of vrijetijdseconomie duurzame oplossingen bieden?

De mogelijkheid van een lokaal investeringsfonds kan inwoners van Vrouwenpolder kansen bieden om hun visie vorm te geven en de daaruit vloeiende plannen ook daadwerkelijk uit te voeren, want een dorpsplan op zichzelf heeft geen waarde als het niet ook daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden. De locatie van Vrouwenpolder biedt mogelijkheden en inspiratie voor de toekomst van het dorp en ook de daadkracht van de inwoners maakt innovatieve oplossingen en initiatieven een realistische mogelijkheid.

Het is allereerst zaak dat verschillende partijen elkaar begrijpen en elkaar op de hoogte houden van hun doelen en plannen. Hieruit kan een overkoepelende dorpsvisie worden opgesteld waarin iedereen zichzelf en hun wensen en behoeften voor het dorp van hun toekomst herkent. Een ontwikkeling die voor de nabije toekomst op de planning staat van de gemeente Veere is de ontwikkeling van het gebied rond de Fort den Haakweg. Vanuit de behoefte van de inwoners van Vrouwenpolder wordt gekeken naar ontwikkelingsperspectieven in dit gebied en de bijdrage die dat weer kan leveren aan het dorp als geheel, de inwoners en bijvoorbeeld de toerist die Vrouwenpolder bezoekt.

Het faciliteren van de ontwikkeling van initiatieven vanuit bewoners en ondernemers is een complexe taak. Er zijn veel stakeholders, met veel uiteenlopende meningen en veel uiteenlopende doelen. Het is daarom geen eenvoudige taak om ervoor te zorgen dat er inzicht komt in de wensen en behoeften en er snel tot actie overgegaan kan worden om te komen tot een situatie die volgens alle stakeholders een verbetering is ten opzichte van de huidige situatie. Het op gang brengen van een groepsleerproces met diverse werkvormen (bijv. open space technology, dialoogtafels en proeftuinen) zorgt voor de creatie van duurzame lokale netwerken van trekkers en stakeholders. Door de inwoners in dit proces te betrekken krijgen zij een gevoel van verantwoordelijkheid en verbondenheid met elkaar en met de gang van zaken in het dorp, hierdoor wordt commitment gecreëerd bij de dorpsbewoners. Zij worden meegenomen in het proces van het opstellen van de structuur.

Soft systems aanpak

Een manier om dit proces overzichtelijk te houden is door gebruik te maken van de ‘Soft Systems Methodology’. Deze methode gaat uit van een complex netwerk van interacties dat constant in ontwikkeling en verandering is. Wensen, behoeften, kennis en opvattingen zijn constant aan verandering onderhevig en de acties van mensen om hun eigen situatie te verbeteren zijn als gevolg daarvan ook veranderlijk. De volgende stappen zijn aan de orde:

1. De Soft Systems Methodology (SSM) maakt eerst inzichtelijk wat de situatie is en wat er aan gedaan moet worden. In deze stap gaan de onderzoekers op zoek naar problematische punten gerelateerd aan de situatie, de cultuur en het wereldbeeld van de verschillende stakeholders, en de machtsverhoudingen die gelden in de situatie. Het eindpunt wordt ook vastgelegd, concrete doelen en criteria voor het meten van de mate van succes van de interventie worden beschreven.

2. In de volgende stap wordt de situatie aan de hand van modellen van de verschillende wereldbeelden met elk hun eigen gerelateerde activiteiten met zorg verder uitgewerkt. Vervolgens kunnen deze modellen gebruikt worden als beginpunt van een discussie of debat over de situatie en de verandering die nodig is om de situatie te verbeteren. Aan de hand van de informatie die op deze manier verzameld is kunnen de stakeholders vervolgens veranderingen voorstellen die voor alle stakeholders zowel wenselijk als praktisch haalbaar zijn.

3. Vervolgens nemen alle stakeholders hun verantwoordelijkheid in het tot stand komen van de nieuwe, verbeterde situatie.

Met deze methode kunnen bewoners en ondernemers samen zelf actie ondernemen om hun woonplaats in positief daglicht te stellen. Op deze manier hebben de bewoners hier invloed op, wordt hun stem gehoord en nemen zij zelf de verantwoordelijkheid om de verandering tot een succes te maken. Dit stimuleert ‘empowerment’ onder de bewoners, kan een positief effect hebben op de saamhorigheid binnen de gemeente en zorgt dat de ontwikkeling gedragen en gesteund wordt door de bewoners in de gemeente, wat de sociale duurzaamheid waarborgt.

Bewoners en empowerment

Het in gang zetten van een proces is van belang om veranderingen en ontwikkelingen in gang te zetten. Omdat de maatschappelijke uitdagingen zich richten op andere rollen van inwoners, ondernemers, overheden en instellingen is het van belang het proces te volgen en te waarderen. Mogelijke knelpunten dienen te worden herkend en erkend, zodat het proces kan worden bijgestuurd. Het proces moet leiden tot actieve bewoners die in staat zijn ontwikkelingen in het eigen dorp te dragen en verder te brengen.

Om het effect van de ontwikkeling op de trots en empowerment van de bewoners te kunnen meten is zeer recent een enquête ontwikkeld aan de University of Georgia, US, genaamd de Resident Empowerment through Tourism Scale (RETS). Deze monitor kan gedurende de interventie uitgezet worden onder de bewoners van Vrouwenpolder om inzicht te krijgen in de effecten van de (toeristische) ontwikkeling op de bewoners.

Stappen in het onderzoek zijn:

Deskresearch: Een inventarisatie van initiatieven naaraanleiding van soortgelijke situaties en doelen in andere dorpen in Nederland of zelfs in het buitenland kan inspiratie geven voor lokale initiatieven in Vrouwenpolder.
Interviews met stakeholders en horeca
Enquête onder dorpsbewoners
Het organiseren van een (of meerdere) dialoogtafel(s) en werkgroepen, zodat kennis, meningen en visies onder een brede vertegenwoordiging van de dorpsbewoners gedeeld kunnen worden.
Train de trainer sessies: dorpsbewoners worden getraind om zelf dialoogtafels en werkgroepen op te zetten en te continueren
Rapportage en communicatie leaflet: Scenario-ontwikkeling die mogelijke ontwikkelingen in zorgbehoefte inzichtelijk maakt, wat de consequenties van keuzes kan verduidelijken, en zo kan helpen in het nemen van beslissingen

Deze onderdelen worden uitgevoerd door een docent-onderzoekster, studenten van de minor Leiderschap en een afstudeerstudente.

Natuurlijk gaat dit project verder waar de dorpsraad al mee bezig was. Zo zijn er al diverse initiatieven geweest en de resultaten worden meegenomen in het proces en dient (nu reeds) als basis voor verdere discussies en als inspiratie voor het formuleren van nieuwe ideeën, ontwikkelingen en plannen.

Omdat het project een duurzaam proces inhoudt, zal er geen sprake kunnen zijn van structurele begeleiding van een HZ of andere externe partij. In dit project is dan ook nadrukkelijk een train-de-trainer traject opgenomen. Het doel van deze training is bewoners inhoudelijk en procesmatig te begeleiden om de verschillende projecten die (gaan) lopen in Vrouwenpolder verder te begeleiden. Maar ook het monitoren van processen komt hier aan de orde. De samenhang en samenwerking binnen het dorp zal samen met deze groep worden ontwikkeld, zodat ook dit leidt tot een duurzaam netwerk van ontwikkelingsgerichte bewoners die de onderwerpen ter hand nemen.

Studenten

Het is nadrukkelijk de bedoeling studenten in dit proces te betrekken. Gemeente Veere en HZ zetten reeds gezamenlijk een “Science in Residence” op in het gemeentehuis in Domburg. Het doen van onderzoek in de praktijk vormt de basis van dit initiatief. Op deze wijze kunnen zowel de gemeente met haar werknemers en bestuurders alsmede de studenten en hun docenten/begeleiders werken aan real time casuïstiek.

Voor Vrouwenpolder zijn onderzoeksvragen ondergebracht in de minor Leiderschap die de eerste helft van 2015 draait. De studenten worden begeleid in de beantwoording van de vragen. Om de kwaliteit van de output te garanderen is de projectleider/onderzoeker verantwoordelijk voor de uiteindelijke bevindingen en de mogelijke kwaliteitsslag die daarvoor nodig is.