Vermoeidheid

Werknemer

Veel kankerpatiënten krijgen tijdens en na hun behandeltraject te maken met ernstige vermoeidheid die anders aanvoelt dan ‘normale moeheid’ en veel impact kan hebben op het dagelijks leven.

‘Als ik moe ben wordt mijn hoofd een chaos, alles wordt dan door elkaar gegooid. Echt de focus ergens naartoe brengen lukt dan bijna niet meer.’

'Bij het allereerste gesprek bij de oncologisch verpleegkundige vertelde ze me over mogelijke vermoeidheidsklachten tijdens en na de behandeling. Ik kreeg ik meteen een hele map mee naar huis. Eerlijk gezegd zei dat me toen niets. Ik was bang en bezorgd. In een soort shock. Later is er nooit meer over vermoeidheid gesproken. Alleen helemaal in het begin dus toen ik daar nog niet zoveel mee kon.'

Een goede balans zoeken en je grenzen aangeven

Als je last hebt van vermoeidheid is het heel belangrijk om bewust te kiezen waar je wel en geen energie in steekt. Wat vind je belangrijk? Wat geeft je energie? Wat moet er echt gebeuren? Probeer een goede balans te vinden tussen rust en inspanning en kijk op welke tijdstippen je de meeste energie hebt. Door op zoek te gaan naar een goede balans houd je meer energie over.

‘s Avonds, begin van de middag, is mijn energie er al een beetje uit. ‘s Avonds is niet mijn beste tijd. Ik ben nog elke dag bezig om voor mezelf te kijken wat kan ik wel en wat kan ik niet? Een dagindeling te maken omdat alles qua belastbaarheid nog heel veel van me vergt.’

Als je last hebt van vermoeidheid is het meestal beter om die toe te laten, je verzetten kost vaak nog meer energie. Je zult waarschijnlijk vaak 'nee' moeten zeggen. Stel mensen in je omgeving op de hoogte van je vermoeidheid zodat zij daar rekening mee kunnen houden.

Fysieke activiteit

Er is veel onderzoek gedaan naar manieren om deze vermoeidheid verminderen. Op basis van wetenschappelijk onderzoek is fysieke activiteit de meest effectieve strategie om ernstige vermoeidheid na kankerbehandelingen te verminderen (1, 2).

Dit lijkt wat tegenstrijdig, want juist als je moe bent is het lastig om in beweging te komen. Door de behandelingen is je conditie vaak flink achteruit gegaan. Wanneer je een lange tijd weinig fysiek actief bent geweest is het van belang om dit heel rustig op te bouwen.

Probeer jezelf kleine doelen te stellen die haalbaar zijn. Maak ze zo specifiek mogelijk, dan is de kans groter dat het je lukt om ze uit te voeren, ook wanneer het even tegenzit. Vragen die je kunnen helpen bij het stellen van doelen zijn: Wat? Hoe lang? Wanneer? Hoe vaak?

Wanneer je deze kleine doelen behaalt en je voelt dat je fysiek weer wat meer aan kan kun je ze stap voor stap uitbreiden, maar overhaast het niet!

Het kan ook fijn zijn om dit in een (wandel)groep te doen of met professionele begeleiding, kijk bijvoorbeeld naar mogelijkheden voor oncologische revalidatie of fysiotherapie.

Ontspanningsoefeningen, mindfulness en yoga

Een aantal onderzoeken laten zien dat ook ontspanningsoefeningen, mindfulness en yoga kunnen helpen bij het verminderen van vermoeidheid na kanker (1, 3). Het kan je helpen om je bewuster te worden van je lichaam, gevoelens en emoties en hier meer controle over te krijgen.

Een laagdrempelige manier om kennis te maken met ontspanningsoefeningen en mindfulness is de VGZ mindfulness coach app die gratis te downloaden is via https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.vgz.mindfulness

Er is ook een boek dat zich specifiek richt op mindfulness voor kankerpatiënten: ‘Mindfulness en kanker’, geschreven door Ida Linse en Marijke Bruining. Via hun website kun je gratis oefeningen downloaden http://mindfulnessbijkanker.nl/oefeningentips/gesproken-meditaties/

Als je wilt beginnen met yoga is het aan te raden om op zoek te gaan naar een rustige vorm van yoga, zoals bijvoorbeeld Restorative yoga, gericht op herstel na een periode van fysieke en mentale belasting.

Voeding

Naar de effecten van voeding op vermoeidheid na kanker is nog relatief weinig onderzoek gedaan (1). Een gezond en gevarieerd voedingspatroon kan bijdragen aan herstel.

Professionele hulp

Blijft de vermoeidheid aanhouden? Bespreek het met je huisarts en ga samen op zoek naar professionele hulp. Zo is cognitieve gedragstherapie bewezen effectief (1, 2, 3) en zijn er opties als oncologiefysiotherapie en een speciale online therapie voor het omgaan met vermoeidheid na kanker.

Lees meer over de opties voor professionele hulp op https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/vermoeidheid-bij-kanker/algemeen/hulp-bij-vermoeidheid

Wetenschappelijke artikelen

Thong, M. S., van Noorden, C. J., Steindorf, K., & Arndt, V. (2020). Cancer-related fatigue: causes and current treatment options. Current treatment options in oncology, 21(2), 1-19.
Ahlberg, K., Ekman, T., Gaston-Johansson, F., & Mock, V. (2003). Assessment and management of cancer-related fatigue in adults. The lancet, 362(9384), 640-650.
Bower, J. E. (2014). Cancer-related fatigue—mechanisms, risk factors, and treatments. Nature reviews Clinical oncology, 11(10), 597-609.

Context structure (for development purposes only)

Roles in this situation:
Building Block (BB) Identity in this situation:
Building Block (BB) Dilemma in this situation:
Building Block (BB) Dialog in this situation:
Building Block (BB) Synchronizer in this situation:

Supercontext: Thema's
Subcontexts:

Referenties

https://www.kanker.nl/gevolgen-van-kanker/vermoeidheid-bij-kanker/algemeen/hulp-bij-vermoeidheid, Kanker.nl, 1 december 2022.
http://mindfulnessbijkanker.nl/oefeningentips/gesproken-meditaties/, Mindfulness bij kanker, 12 januari 2022.
Resource Hyperlink 01036, VGZ, 12 januari 2022.